پیمان همافزایی؛ کدام مخازن مشترک ایران، اقبال همکاری افزونتری دارند؟
به گزارش وبسایت پیمانکار به نقل از مهر، ایران با شبکهای از میادین نفت و گاز مشترک با همسایگان خود در خلیج فارس و مرزهای خشکی غربی و شمال شرقی روبهرو است. این میادین به دلیل ماهیت فرامرزی، از حساسیت فنی و ژئوپلیتیکی بالایی برخوردارند و هرگونه اقدام یک کشور میتواند مستقیماً بر میزان برداشت و عمر ذخایر کشور دیگر تأثیر بگذارد.
ایران در حال حاضر دارای ۲۷ میدان مشترک، شامل ۱۵ میدان نفتی و ۱۲ میدان گازی است. سیاست فعلی کشور، توسعه مستقل (independent development) است؛ به این معنی که هر طرف، بخش خود از مخزن را بدون قرارداد رسمی و مدیریت یکپارچه برداشت میکند. این رویکرد در بسیاری از موارد به رقابت شتابزده، افت فشار مخزن، مهاجرت سیالات به سمت کشوری که سریعتر برداشت میکند و کاهش ضریب بازیافت منجر شده است.
توافق یکپارچهسازی مخزن (Unitization Agreement) راهکاری شناختهشده در جهان است که بر اساس آن، کل مخزن به یک واحد عملیاتی مشترک تبدیل میشود. در این مدل، سهم هر کشور بر اساس ذخایر قابل برداشت تعیین شده و استخراج بر اساس یک برنامه فنی و هماهنگ انجام میگیرد. این روش علاوه بر جلوگیری از رقابت مخرب، عمر میدان را افزایش میدهد، هزینهها را کاهش داده و درآمد طرفین را در بلندمدت بهینه میکند.
معیارهای انتخاب میادین مناسب برای یکپارچهسازی
برای موفقیت در اجرای قراردادهای یکپارچهسازی، باید میادین مناسب بر اساس شاخصهای مشخصی انتخاب شوند. این معیارها عبارتاند از:
- حجم و اهمیت اقتصادی میدان: میادین بزرگ به دلیل بازدهی اقتصادی بالا، انگیزه بیشتری برای همکاری مشترک ایجاد میکنند.
- ذخیره قابل برداشت باقیمانده: در میادینی که ذخایر قابل توجهی باقی مانده و فشار مخزن مناسب است، نتایج مثبت یکپارچهسازی محسوستر خواهد بود.
- سطح توسعه زیرساختها: وجود زیرساختهای نزدیک به هم در دو طرف مرز، هزینههای عملیات مشترک را کاهش میدهد.
- کیفیت روابط سیاسی و حقوقی: سطح اعتماد بین کشورها و وجود سابقه همکاری در حوزه انرژی، نقش مهمی در موفقیت این توافقها دارد.
بررسی میادین نفتی اولویتدار
۱. آزادگان (مشترک با عراق)
میدان آزادگان با حدود ۳۳ میلیارد بشکه ذخیره درجا، یکی از بزرگترین میادین نفتی جهان است. عراق در سالهای اخیر با کمک شرکتهای چینی و ژاپنی، سرعت توسعه را افزایش داده و تولید خود را به بیش از ۲۵۰ هزار بشکه در روز رسانده است. مرز زمینی و وجود کمیسیونهای مشترک اقتصادی، امکان مذاکره فنی را فراهم میکند. در سناریوی همکاری میتوان تیمهای مشترک برای شناسایی لایههای پرریسک، برنامهریزی هماهنگ برای تزریق آب یا گاز و بهینهسازی محل حفر چاهها تشکیل داد.
۲. یادآوران (مشترک با عراق)
یادآوران نیز میدان بزرگ دیگری در مرز جنوب غربی است که عراق برداشت بیشتری از آن دارد. مزیت این میدان، قرار گرفتن در یک زون ساختاری با میدان آزادگان است که امکان استفاده مشترک از برخی زیرساختها را فراهم میکند. پیشنهاد میشود توافق یکپارچهسازی در این دو میدان به صورت همزمان اجرا شود تا یک مدل همکاری موفق بین تهران و بغداد شکل بگیرد.
۳. آرش/الدوره (مشترک با کویت و عربستان)
این میدان در شمال خلیج فارس ذخایر قابل توجهی از نفت و گاز دارد. از آنجا که این پروژه جدید است و برداشت گستردهای از آن صورت نگرفته، فرصت طراحی یک چارچوب همکاری از ابتدا وجود دارد. با این حال، حساسیت مرزهای آبی و پیچیدگی روابط سیاسی، نیازمند دیپلماسی فعال در حوزه انرژی است.
بررسی میادین گازی اولویتدار
۱. فرزاد A و B (مشترک با عربستان)
این دو میدان گازی در خلیج فارس، ذخایری معادل دهها تریلیون فوت مکعب دارند و بخش بزرگی از مخزن هنوز دستنخورده است. همکاری در این میادین ظرفیت بالایی برای صادرات گاز یا LNG منطقهای ایجاد میکند، اما روابط سیاسی پرتنش، اجرای آن را با چالش مواجه کرده است.
۲. سلمان (مشترک با امارات)
میدان سلمان دارای تولید مشترک نفت و گاز است و زیرساختهای فعالی در هر دو طرف مرز وجود دارد. موقعیت جغرافیایی نزدیک، امکان استفاده از سکوهای مشترک را فراهم میکند و آغاز یک پروژه بهینهسازی فشار با مدیریت مشترک میتواند به سرعت به سود عملیاتی منجر شود.
۳. پارس جنوبی – بلوکهای کمتر توسعهیافته (مشترک با قطر)
هرچند پارس جنوبی بزرگترین میدان گازی جهان است و برداشت قطر بسیار بیشتر از ایران است، اما برخی بلوکهای مرزی و لایههایی که کمتر حفاری شدهاند، میتوانند زمینه مناسبی برای همکاری باشند. تمرکز بر این بخشها فشار رقابتی را کاهش داده و فرصت آزمایش روشهای نوین افزایش بازیافت (EOR) را فراهم میآورد.
میادین ذکرشده به دلیل داشتن ذخایر بزرگ باقیمانده، زیرساختهای بالقوه مشترک و وجود کانالهای ارتباطی، بیشترین شانس را برای اجرای توافق یکپارچهسازی در کوتاهمدت دارند. آغاز این روند در میادینی مانند آزادگان یا یادآوران میتواند به اعتمادسازی سیاسی و فنی منجر شده و زمینه را برای اجرای این مدل در سایر میادین مشترک فراهم کند. این راهبرد زمانی موفق خواهد بود که ایران همزمان با مذاکرات، چارچوب حقوقی داخلی مدیریت میادین مشترک را تدوین کرده و از دیپلماسی انرژی برای افزایش همکاری بهره ببرد.
منبع: مهر
نوشته های مشابه
